Hybrydowe jabłka na świerku, czyli fake news ze wschodu

Żyjemy w czasach cokolwiek ciekawych – i to nie tylko ze względu na zawieruchy polityczne w kraju czy na kontynencie, ale także ze względu na różne mistyfikacje mieszające ludziom w głowach. Co mam na myśli? Masę spreparowanych filmów, zdjęć czy artykułów, które szerzą ciemnotę. Fake news. Pytanie, do kogo są adresowane takie filmiki i inne rzeczy dostępne w Internecie? I kto w nie wierzy?

Grupa odbiorców jest dość szczególna – niewykształceni ludzie, często z brakami z podstawowej wiedzy o przyrodzie, a z fizyki – na etapie wczesnej edukacji szkolnej. Takie osoby chętnie podejmują temat np. darmowej energii elektrycznej czy wody pobranej latem i zamrożonej, która ma lepsze właściwości niż ta sama woda z tego samego kranu, ale zaczerpnięta zimą (bez zamrażania!). Podają linki do filmów na You Tube jako dowód na produkcję prądu praktycznie z niczego, dodając z żalem, że tak można, ale korporacje i koncerny zmuszają nas do jego kupowania. Dyskusja z takimi osobami i tak nie ma sensu: można się dowiedzieć, że twierdzisz tak, bo tak ci wmówiły koncerny, albo tak ci wmówiono w szkole, aby mieć nad tobą kontrolę i by się bogacić twoim kosztem. W skrajnych przypadkach można się spotkać i z twierdzeniem, że zabrano nam nawet jakieś zmysły, tylko po to, żeby nas ograniczyć i zmusić do wyzysku bądź posłuszeństwa.

Jeden z filmików na YT przykuł nasza uwagę, pewnie z okazji niedawno obchodzonych świąt i świątecznych dekoracji. Wśród nich prym wiedzie choinka – czyli najczęściej świerk – udekorowana bombkami, które w dzisiejszych czasach zastępują jabłka. Film ten dostępny jest pod adresem: http://www.youtube.com/watch?v=yBfCmSXm1HE

Najpierw widzimy, że tajemniczy alchemik kroi jabłko i wyciąga z niego nasiona:

 

Następnie przechodzimy w warunki plenerowe – wiercenie dziury w świerku i włożenie nasionka do otworu:

 

Dowiadujemy się też, że mamy maj. Następnie przechodzimy do lipca – ze świerka wystaje gałązka jabłoni:

 

Ale to nie koniec, bo już miesiąc później widzimy dwa dojrzewające jabłuszka! A potem konsumpcję jabłek, które autor określa sam jako hybrydowe. Jak twierdzi, mają smak orzeszków piniowych, i – co najważniejsze – są bogate zarówno w prozdrowotne substancje, te dla jabłka typowe, jak i te charakterystyczne dla świerka (wszak to hybryda!)

 

Oczywiście, jak zawsze, są ludzie, którzy bezkrytycznie w to uwierzą. Kto? Niezbyt wykształcony człowiek jeśli chodzi o podstawy biologii na poziomie szkolnym, ale i niezbyt obeznany z naturą, czyli oderwany od niej mieszkaniec większego miasta. Myślę, że ci, którzy mają chociażby własny ogród i drzewa owocowe są też na tyle obeznani w temacie, że także wątpią w prawdziwość tego doświadczenia.

 

Kiełkowanie

Nasiona kiełkują wszędzie, gdzie mają ku temu warunki. Brzoza na przykład jest w stanie wykiełkować w szczelinie, ścianie czy rynnie, w której się uzbierało trochę starych liści, które zapewniają wilgotność. Jest możliwe wykiełkowanie nasiona drzewa w szczelinie innego drzewa, pod warunkiem, że jest tam odpowiednio wilgotno, więc takie przypadki możemy spotkać w lasach czy parkach, a nawet w przydomowych ogrodach. Rozwój takiego drzewka w szczelinie innego drzewa bywa ograniczony, bo dla drzewka nie ma odpowiedniej ilości składników pokarmowych, jak i miejsca, by rozwinąć system korzeniowy. W takich warunkach bowiem drzewo nie wrasta w drzewo, na którym wykiełkowało, i nie korzysta z jego soków. Jedynie pasożytnicza jemioła czy gązewnik wrastają w drzewo, na którym rosną, i zasysają soki z gałęzi gospodarza, ale one są do tego przystosowane! Tak więc mamy już pierwszą wątpliwość.

 

Od korzenia do kwitnienia

Teraz następna: gdy nasiono kiełkuje, pierwszą rzeczą jest wypuszczenie korzonka, który zakotwiczy roślinę w podłożu. Rośliny nasienne żyją od kilku tygodni do tysięcy lat, więc ich rozwój przebiega w różnoraki sposób. Jeśli jest to roślina żyjąca tylko przez kilka tygodni, zakwita tuż po wykiełkowaniu i wydaje nasiona, a potem ginie. Jeżeli jest dwuletnia, zakwita w drugim roku swego życia, a jeśli może żyć setki czy tysiące lat – osiąga zdolność do rozrodu nawet po ponad 100 latach! Innymi słowy – nie ma szans, by ta jabłoń zakwitła w tym samym roku, w którym wykiełkowała. Ponadto jabłonie kwitną w kwietniu, a rozwój owoców zajmuje 3 do 5 miesięcy w zależności od odmiany. Nie ma zatem możliwości, by ta siewka zakwitła w lipcu i wydała owoc już w sierpniu.

 

Drewniany Pinokio i jego nos

Kolejna niezgodna z prawdą rzecz w tym filmiku jest taka, że ta siewka, mimo rzekomych 2 miesięcy – jest zdrewniała na całej długości. Rośliny najpierw tworzą miękkie części, które następnie drewnieją, bo najpierw trzeba stworzyć rusztowanie, a potem je wzmocnić. Do tego musimy dodać, że rośliny cechują się tzw. geotropizmem: korzeń kieruje się w dół, a pęd ku górze. Tak więc, gdyby nasiono wykiełkowało w pniu świerka, to pęd młodej rośliny skierowałby się ku górze, by jego liście mogły jak najlepiej korzystać ze światła. Przecież drzewa, które rosną np. na pionowej ścianie skalnej , także nie rosną w bok, tylko wyginają się w górę.

 

Szczepienie, drewnienie, niedopasowanie

Jeżeli ktoś pomyślał o szczepieniu, to dobrze. Idźmy tym tropem. Szczepienie jest metodą rozmnażania roślin szlachetnych, których nie można/nie warto rozmnażać w sposób płciowy lub przez ukorzenianie sadzonek. Przez szczepienie rozmnaża się między innymi drzewa owocowe. Do szczepienia potrzebujemy dwóch roślin: tej, którą chcemy rozmnożyć i takiej, która użyczy swojego systemu korzeniowego. Z rośliny matecznej pobieramy tzw. zraz – fragment, z którego wyrośnie nowa roślina, zwykle zraz to kawałek gałązki, ale są też inne sposoby szczepienia, gdzie używa się także innych fragmentów rośliny. Z kolei roślinę, która użyczy swojego systemu korzeniowego zwiemy podkładką. I tak dla jabłoni szlachetnych odmian podkładką może być jabłoń dzika, ale sprawna w pobieraniu wody i soli mineralnych i ich transporcie w górę. Podkładkę odpowiednio nacinamy, i w ranę wkładamy zraz, a następnie zabezpieczamy taśmą lub maścią przed wyschnięciem i rozwojem chorób.

Gdy zraz się przyjmie – zrośnie się z podkładką i sam zaczyna rosnąć i rozwija się szlachetna roślina, z kolei podkładka ma systematycznie usuwane wszelakie odrosty dzikie. Nie dopuszczając do ich powstania powodujemy, że rozwija się tylko ta szlachetna dla nas część. Przyjrzyjmy się drzewom owocowym – nawet na starych bardzo często widać miejsce szczepienia: jako zgrubienie pnia, bliznę, różnice w strukturze czy kolorze kory poniżej i powyżej tego miejsca. Podkładka ma pewien wpływ na rozwój rośliny szlachetnej: może ją skarlać, przyśpieszać jej pierwsze kwitnienie po szczepieniu, wpływać na porę i obfitość kwitnienia, a także na intensywność wybarwienia kwiatów. Jednak nawet zaszczepienie jabłoni na świerku (co w filmie nie miało miejsca; było to prymitywne wiercenie gdziekolwiek w „podkładce” i wpychanie tamże nibyzraza) nie spowoduje, że zraz pochodzący nawet z bardzo starej rośliny zaowocuje w tym samym roku. Jabłoń zakwita pierwszy raz 5-6 lat po szczepieniu, a na niektórych podkładkach po 3-4. Dodatkowo prawie nie ma szans, by drzewo iglaste zrosło się z liściastym w wyniku szczepienia, bo różnice w budowie tkanek są pomiędzy nimi zbyt duże.

A co z gruszkami na wierzbie? Tutaj sprawa teoretycznie jest mniej skomplikowana, bo oba gatunki są liściaste. Źródła powiedzenia upatruje się prawdopodobnie w gruszy wierzbolistnej, która ma liście przypominające wierzbę. W mojej rodzinnej okolicy najstarsi górale wspominają jabłka zwane wiyrbówkami, bo, jak twierdzą, była kiedyś w mojej okolicy jabłoń zaszczepiona na wierzbie (po góralsku: na wiyrbie). Co ciekawe, w sieci można znaleźć kolejną sensację, że w pewnej wsi wyrosły gruszki na wierzbie, a drzewo to jest efektem eksperymentów przedwojennego ogrodnika… Nic z tych rzeczy! Drzewo to jest tylko okazem gruszy wierzbolistnej, a łasi na newsy dziennikarze sprzyjają szerzeniu nieprawdy.

To tyle, a naszym czytelnikom jak i wszystkim internautom życzymy więcej krytycyzmu wobec materiałów znajdowanych w Internecie. Jedna z koleżanek tak zareagowała na ten filmik: „Ruska bajka na Prima Aprilis”. I to wystarczy. A my życzymy szczęśliwego Nowego Roku, z wiedzą, bez pseudonaukowych  bajek i bajerów.

 

Tekst powstał we współpracy z redakcją portalu Biomist.pl. Podziękowania dla Redaktora 🙂

Renata Bączek-Kwinta